مشکلات و چالش های موجود در فضای سبز شهری تبریز و راهکار های اصلاح و توسعه آن
- بهره مندی از تنوع گونه ای : به منظور بهبود کمی و کیفی فضای سبز شهر تبریزاز گونه های متنوع گیاهی مخصوصا مقاوم به خشکی و کم نیاز به آب استفاده شود. گیاهیانی که برای فضای سبز شهری در مناطق خشک و نیمه خشک مانند اغلب شهرها در تبریز مورد استفاده قرار میگیرند ازتنوع بالایی برخوردار نیستند.
- بسیاری از آنها به خشکی حساس بوده و نیاز آبی بیشتری را دارند. طی چند سال اخیر به دلیل کمبود آب، فضای سبز شهرها آسیب های فراوانی را متحمل گردیده است. این امر به خصوص در فضاهای سبز حاشیه شهر به وضوح قابل رویت میباشد. از بین رفتن تعداد زیادی از این درختان جدای از مسائل کمبود آب، کاشت برخی گونه های حساس به خشکی که نیاز آبی بیشتری دارند مشکل را حادتر می کند
- استفاده از گونه های بومی موجود در عرصه های طبیعی که در طی میلیون ها سال با اقلیم و آب و هوای منطقه سازگار گشته است. بذور از مناطق مختلف در سطح استان و شمال غرب کشور که اقلیمی مشابه دارد جمع آوری گشته، نهال تولید شده و در سطح شهر کشت گردد. نهال از گونه ها مختلف از شهرستان های دیگر مثل کرج و شمال کشور که سنخیتی با اقلیم تبریز نداشته و در صورت کشت سازگاری نخواهد داشت خریداری نگردد. شناسایی و تکثیر درختان بومی مخصوص فضای سبز در منطقه و کشور باید مد نظر باشد سازگاری این گونه ها در طی میلیونها سال اتفاق افتاده شده است. بعنوان یک نگرش جدید در تولید نهال گونه های بومی سازگار و کم نیاز به آب صورت گیرد. تولید درختانی که با آب و هوای این منطقه سازگاری دارند مانند گلابی وحشی، زالزالک، نسترن، عرعر، زرشک وحشی، بلوط اسکو، افرا، ارس، بنه مقاوم به خشکی جزیره اسلامی، چنار، ممرز، سنجد، انواع سوزنی برگان بومی در ارسباران و سایر گونه های کم نیاز به آب و مقاوم به خشکی در سال آتی صورت گیرد. لازم به ذکر است بیش از ۱۱۰ گونه بومی درختی و درختچه ای جنگلی در استان شناسایی شده است. در بین این گونه ها درختان و درختچه هایی وجود دارد که بسیار مقاوم به خشکی بود و نیاز آبی بسیار کمی داشته و به شرایط آب و هوایی منطقه سازگاری دارند و پس از استقرار در سال های اولیه در طول سال به دو بار آبیاری نیاز داشته و از زیبایی خاصی در فصول مختلف سال در زمان شکوفایی و گلدهی، جوانه زنی و ظهور برگ ها، برخوردار، رشد میوه و تغییر رنگ آنها هستند. را نام برد. شناسایی و تکثیر درختان بومی مخصوص فضای سبز در منطقه و کشور باید مد نظر باشد سازگاری این گونه ها در طی میلیونها سال اتفاق افتاده شده است. بعنوان یک نگرش جدید در تولید نهال گونه های بومی سازگار و کم نیاز به آب صورت گیرد. تولید درختانی که با آب و هوای این منطقه سازگاری دارند مانند گلابی وحشی، بنه، زالزالک، نسترن، عرعر، زرشک وحشی، بلوط اسکو، چنار، ممرز، ارس جزیره اسلامی ، سنجد و … در سال آتی صورت گیرد. اهمیت و جایگاه درختان در بهبود شرایط اقلیمی و در نتیجه ارتقاء کیفیت محیط زیست شهرها غیر قابل انکار است.
- کشت متجانس گونه ها از لحاظ نیاز آبی (کشت کم نیاز ها و پر نیاز ها بطور جداگانه)، بر اساس فرم درخت، هرس، تغذیه با در نظر گرفتن طراحی منظر و زیبا سازی، تنوع رنگ، ارتفاع به منظور ایجاد جلوه های ویژه و چشم انداز که با اجرای آن به منظور بهره مندی از تجهیزات، ماشین الات، مکانیزاسیون و کاهش هزینه ها
- برنامه ریزی برای زیباسازی، گل آرایی، ایجاد چشم انداز و طراحی منظر در احداث پارک های جدید مد نظر قرار گرفته و در پارک ها، معابر و حاشیه خیابان ها اصلاح گردد.
- از کشت درهم و مخلوط گونه های مختلف پرهیز گردد چون سبب عدم کاربرد تجهیزات، ماشین آلات و مکانیزاسیون شده و در آبیاری، سمپاشی، هرس و تغذیه با مشکل جدی مواجه میسازد بعلاوه که سبب تحمیل هزینه های مضاعف در نگهداری شده و هدر رفت آب، مصرف انرژيی را بالا برده و زیبایی آنچنانی که چشم انسان را مجذوب خود کند مشاهد نمی گردد.
- استفاده از سرکه سیب به نسبت ۵ در هزار و مخلوط با ریکا یا صابون کشاورزی به نسبت ۵/۲ در هزاز در مبارزه با شته سیاه بهترین، سریعترین، در دسترس ترین، کم هزینه ترین بوده و بعنوان یکی سموم بیولوژیکی مطرح میشود بدون اینکه هیچگونه آثار سوء بر محیط زیست و فضای سبز داشته باشدت تهیه است(نشریه فنی در دست تهیه است).
- رعایت فواصل متناسب با تاج درختان و پرهیز از کشت متراکم
- استفاده از مواد آلی و کمپوست و سایر مواد بیولوژیک بمنظور تغذیه کافی درختان، حفظ و ذخیره رطوبت به منظور کاهش نیاز آبی ، بهبود تهویه خاک، تغذیه چالکود و محلول پاشی و یا همراه با آبیاری قطره ای.
- اصلاح روش های هرس درختان و درختچه ها متناسب با نوع گونه و رقم ، جوان سازی درختان کهنسال با برگزاری کلاس های آموزشی
- آزاد سازی طوقه و سایه انداز درختان و درختچه ها از مصالح ساختمانی، بتن، سیمان، آجر، آسفات و غیره که سبب خفه گی کردن درختان، کاهش رشد تاج و سرانجام به خشک شدن آنها منجر می گردد.
- اصلاح روش آبیاری: در نهال های ۳ سا به بالا شیوه آبیاری از چاله اطراف درخت به یک سوم انتهای تاج درختان تغییر یابد. هر سا با رشد تاج حداکثر ۱۰ سانتی متر به انتهای تاج جابجا شود تا رشد تاج مجددا صورت گرفته و درختان شاداب بوده و با تنش آبی و تغذیه کواجه نخواخد شد بشرطی که جالکود و تغذیه نیز به در همین مکان از حاشیه درختان صورت گیرد.
- پوشش تنه یا تنه مالی با کائولن یا محلول بردو فقط در درختانی ضرورت دارد که میزان رطوبت در آن پارک یا منطقه بدلایلی بالا بوده و یا تابش نور، وزش باد در پاییز و یا زمستان شدت بیشتری دارد برای درختان بیش از ۵ سال انجام گیرد. برای درختان نو نهال و یا سایر درختان در شرایط اقلیمی تبریز ضرورتی ندارد.
- صدور دفترچه پیمانی جهت تاسیس شرکت و فعالیت در عرصه فضای سبز توسط سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری تبریز، تنظیم این دفترچه به صورت یک طرفه و به نفع سازمان است و پیمانکاران مجبور به قبول آن پیش از اعلام حقوق کارگری هستند، معمولا در ابن راستا، حقوق کارگری به صورت حدس و گمان مطرح میشود.
- پیگیری لزوم ایجاد فضای سبز در جوار کارخانههای آلاینده، بر اساس استاندارد احداث کارخانجات آلاینده مانند پتروشیمی و پالایشگاه، باید به میزان چهار برابر مساحت این کاخانهها فضای سبز ایجاد شود، اما متاسفانه این امر برای هیچ کدام از کارخانههای تبریز رعایت نمیشود.
۱۶- جلب و جذب مشارکت مردمی در کاشت، نگهداری و حفاظت و توسعه فضای سبز شهری؟
۱۷- آموزش و فرهنگ سازی کاشت و نگهداری درختان، مراقبت از فضای سبز و … بایستی در ادارات، مدارس، دانشگاه ها، محلات، مراکز تجاری و … به طرق مختلف و از طریق رسانه ها مثل صدا و سیما توسعه پیدا کند. ۱۸- آبیاری بیش از حد گونه های مقاو به خشکی و کم نیاز به آب گونه های مختلف درختی و درختچه ای اقاقیاRobinia pseudacacia ، بادام زراعیAmygdalus sp. ، بادام کوهی Amygdalus scoparia ، بنه Pistacia atlantica ، پسته خوراکی Pistacia vera ، توت سفید Morus alba ، داغداغان Celtis caucasica و نارون Ulmus carpinifolia که از گونه های سازگار خشکی و کم نیاز به آب مورد مطالعه می باشند سبب شده این گونه دچار تنش آبی زیاد از حد شده زرد رنگ و در نهایت خشک شوند. . ۱۹- از كشت چمن هاي با نياز آبي زياد تحت عناوين چمن لوليوم، اسپرت، چهارتخم و تمام بذور چمن هاي وارداتي از اروپا و همچنين كشت غالب درختان انواع بيد، صنوبر، سپيدار بايد جدا جلوگيري نمود. |