طراحی، اختراع و كاربرد دستگاه گرده‌گير و گرده افشان الكترو‌استاتيك باغات ميوه و گونه‌هاي زراعي (پسته، بنه گردو، خرما، فندوق، توت، افرا، گل محمدی، ذرت، …)

دکتر اکبر عبدی قاضی جهانی

الف-  علل عدم گرده افشانی، کاهش باروری و تولید محصول

يكي از دلايل عملكرد كم توليد محصول در باغات ميوه  مثل پسته، خرما، فندق، توت، انار، مركبات، ذرت، … كه حشرات نقشي در گرده افشاني نداشته و گرده افشاني در آنها از طريق باد صورت می­گيرد از عدم گرده افشاني ناشي ميگردد. البته در برخي محصولات مثل خيار با وجود حشرات باز نقش گرده افشاني مصنوعي در افزايش توليد محصول مهم است. بعلاوه در پسته، بنه، گردو و …. با عدم همزماني گلدهي بين پايه هاي نر و ماده، عدم سازگاري بين گرده درختان نر با خامه، كلاله و يا مادگي در ختان ماده مواجه هستم. لذا پسته كاران مجبور به کاشت تعداد بيشتری پايه نر به همراه پايه ماده در باغات می باشند، که اين کار باعث کاهش ميزان توليد در واحد سطح خواهد شد. با توجه به اينکه حدود ۱۲ تا ۲۵ درصد از درختان موجود در ايران نر می باشد،  گرده افشانی به روش سنتی به تعداد زيادی گل نر  و تامين مقادير زيادي گرده نياز دارد. جمع آوري گرده و گرده افشاني به روش دستي و سنتي اگرچه براي تعداد اندكي پايه امكان پذیر است ولي انجام اين كار در سطح گسترده امكان پذير نيست. لذا طراحي دستگاهي كه بتواند گرده را جمع آوري و سپس در زمان مقرر بتواند گرده پاشي نمايد همچنين الكتريسته لازم را براي باردار كردن گرده تامين نمايد براي افزايش توليد محصول ، توسعه و مكانيزاسيون باغات گردو ، پسته ، بنه و يا ساير محصولات ضروري بنظر ميرسد

ب- معرفی دستگاه گرده گیر و گرده افشان الکترو استاتیک

جهت افزايش مكانيزه توليد محصول در باغات پسته ، بنه، گردو ، خرما ، فندق، توت، ذرت و…. نياز به طراحي و ساخت يك نوع دستگاه گرده گير و گرده افشان مكانيكي مي باشد.  بطوريكه گرده درختان ميوه و محصولات زراعي را كه حشرات در گرده افشاني آنها نقشي ندارند و گرده افشاني در آنها توسط باد صورت ميگيرد. همچنين با جمع آوري گرده و پخش گرده در زمان مقرر مشكل عدم شكو فايي همزمان بين گل هاي نر و ماده در يك پايه مثل گردو و يا در گونه هاي دو پايه مثل پسته برطرف گردد. هدف از طراحي و ساخت  اين دستگاه علاوه بر فراهم نمودن امكان جمع آوري گرده و گرده افشاني مكانيزه، تامين نيروي الكتريسيته لازم جهت باردار گرده و كاربرد آن بعنوان يك روش در جهت تقويت گرده افشاني در كليه محصولاتي زراعي باغي كه گرده افشاني در آنها به كمك باد صورت ميگيرد مثل پسته، بنه، خرما ، فندوق ، ذرت ، … و همچنين كاهش هزينه‌هاي توليد و افزايش راندمان محصول است كه نقش ارزنده اي در افزايش كمي و كيفي عملكرد محصولات ايفا مي‌كند. همچنين جمع آوري مكانيزه گرده به منظور بهره برداري صنعتي از دانه گرده در دامپروري (خوراك دام و طيور، پرورش زنبور عسل ،پرورش ماهي) و كاربرد دارويي آن است.

ج ـ   دستگاه گرده گیر و گرده افشان الکترو استاتیک

با توجه به اينكه عمليات گرده افشاني مكانيكي در سطوح باغات گردو، پسته ، بنه و خرما همچنين ساير محصولات باغي زراعي (كه گرده افشاني در آنها از طريق باد صورت ميگيرد) مي‌تواند نقش ارزنده‌اي در افزايش عملكرد محصول ايفا كند. از سوي ديگر گرده افشانی به روش طبيعي به وجود تعداد زيادی گل نر و يا پايه نر گرده زا نياز دارد. بعلاوه وجود باد و  شرايط جو ي مناسب  در گونه ها ي فوق الذكر ضروري است. نسبت وجود تعداد درختان گرده زا در يك هكتار باغ براي هر گونه متفاوت است. براي پسته اين نسبت ۱ به ۸ مي باشد. علاوه بر اين وجود سازگاري بين گرده يك پايه با كلاله و مادگي پايه ديگر نيز مهم مي باشد. همچنين براي مثال  تكثير گردو در باغات استان و كشور عمدتا از طريق بذر مي باشد لذا باغات گردو از تنوع ژنتيكي فوق العاده اي برخوردار است. به همين دليل احتمال همزماني باز شدن گلها دو پايه گردو كمتر بوده، وجود سازگاري بين دانه گرده بين درختان و وجود شرايط جوي ايده ال ( باد و رطوبت مناسب ) جهت گرده افشاني خيلي كمتر است در نتيجه متوسط عملكرد محصول در باعات براي مثال گردو خيلي پائين تر از متوسط توليد در واحد سطح جهاني (۴تن در هكتار) است. لذا با استفاده از گرده افشاني مكانيزه و بهره مندي از سيستم گرده افشاني الكترواستاتيك  ميگردد. دستگاه قادراست از درختان نر و يا محصولات زراعي گرده را از طريق مكش جمع آوري و بطور موثر روي گل هاي ماده گرده افشاني كند. ارتفاع درخت نر و ماده در عمليات جمع آوري گرده و گرده افشاني  تاثير ندارد و جمع آوري و پخش گرده براي همه درختان كوتاه قد و بلند قد امكان پذير است. همچنين با تعبيه سيستم بار دار كردن گرده ها ، موجب باردارشدن و تقويت گرده ها شده و سبب افزايش كمي و كيفي عملكرد در محصولاتي مثل پسته، بنه، خرما، گردو و…( كه بوسيله باد گرده افشاني ميشوند) مي گردد..

د-  مزايای دستگاه گرده گیر و گرده افشان الکترو استاتیک

 ۱- جمع آوري گرده به روش مكانيزه و فراهم نمودن امكان ذخيره و نگهداري و گرده افشاني باغات در زمان مقرر مخصوصا در صورت وجود عدم همزماني گل هاي نر و ماده و يا وجود عدم سازگاري بين دانه گرده و كلاله در بين گلهاي نر وماده

۲- باردار كردن گرده و موثر بودن آن بر افزايش عملكرد كمي و كيفي محصول

۳-   توسعه باغات پسته، خرما، … و كاهش درختان نر گرده زا در باغات پسته و جايگزين درختان ماده بجاي نرها و در نتيجه افزايش عملكرد محصول

۴- امكان جمع آوري مكانيزه گرده به منظور بهربرداري گسترده و صنعتي از آن( در زنبور داري ، پرورش ماهي و تقويت خوراك دام و طيور، درمان بيماريهاو…

۵- اشتغال زايي با افزايش توليد محصول و بهره مندي از صنعت گرده